Bilimsel Gösterim

Bilimsel gösterim; büyük sayıları kolay okunur hâle getirmek için kullanılan uluslararası bir ortak yazım şeklidir. Mühendislik alanında ve programlamada sıkça kullanılır. Her bireyin bilmesi gereken bir konudur.

Bilimsel gösterim, uzun sayıları daha rahat okunur halde yazmak için kullanılan bir kısayoldur.

Sayıların bilimsel gösterimi şu formdadır;

$$ \mathbb{değer} \times 10^{\mathcal{kuvvet}} $$

Geleneksek olarak, bilimsel gösterimdeki sayılar, ondalık noktadan önce bir basamak ve sonra kalan basamaklar ile yazılır. Yani sayıyı 10'dan küçük yapana kadar 10'a böleriz, bölümleri üs olarak yazarız.

Hesap makinelerinde ve programlamada 10 üzeri gösterim zor olduğundan, e-E harfi bu gösterim için kullanılır. Aşağıdaki üç gösterimde anlam olarak aynıdır.

$$ 8421000000 = 8.421 \times 10^{9} = 8.421e9 $$

Türkçe'de ondalık ayraç olarak virgül kullanılır. İngilizce'de ise nokta kullanılır.

Bir sayıyı bilimsel gösterime çevirme

Üssü sıfırdan başlat.
Ondalık basamağı, ondalığın solunda sıfır kalmayana kadar ve yalnızca bir basamak olacak şekilde kaydır.
- Her sola kaydığında üssü bir arttır.
- Her sağa kaydığında üssü bir azalt.
Baştaki tüm sıfırları at.
Sondaki sıfırları yalnızca orjinal sayının ondalık noktası yoksa at.

Mühendislikte Bilimsel Gösterim

Mühendislikte bilimsel gösterimde, 10’un üssü her zaman 3’e bölünebilir şekilde yazılır. Bu şekilde SI Birim Sisteminin ön ekleri kullanılabilir. Çoğu hesap makinesinde mühendislik gösterimi ENG modundadır.

IEC ve SI Veri Boyut Gösterimleri

Bilgisayarlar ve hesap makineleri gibi her elektronik cihazın ikilik sistemde çalıştığını biliyoruz. Bu durum veri boyutlarını kısaltırken kafa karışıklıklarına yol açmaktadır. Bunun için IEC yeni bir kısaltma sistemi yayınlamıştır, ancak bilgisayarların gelişiminde uzun yıllardır onluk taban kullanıldığından ikisinide bilmek karışıklıklardan kurtulmayı sağlar. Bu durumun gelişmesinde asıl etken, donanım firmalarıdır. Donanım firmaları satış yaparken, teknik olmayan insanlarında anlayabilmesi için onlu sayma sistemi kullanmışlardır. Ancak bilgisayar açısından ikili sayma sistemi geçerli olduğundan aslında donanımı kullanmaya başladığınızda, daha küçük boyutlu olmasının sebebi budur.

IEC	IEC Sembol	IEC Değer	SI	SI Sembol	SI Değer
kibibyte	`KiB`	$ 2^{10} $	kilobyte	`kB`	$ 10^{3} $
mebibyte	`MiB`	$ 2^{20} $	megabyte	`MB`	$ 10^{6} $
gibibyte	`GiB`	$ 2^{30} $	gigabyte	`GB`	$ 10^{9} $
tebibyte	`TiB`	$ 2^{40} $	terabyte	`TB`	$ 10^{12} $
pebibyte	`PiB`	$ 2^{50} $	petabyte	`PB`	$ 10^{15} $
exbibyte	`EiB`	$ 2^{60} $	exabyte	`EB`	$ 10^{18} $
zebibyte	`ZiB`	$ 2^{70} $	zettabyte	`ZB`	$ 10^{21} $
yobibyte	`YiB`	$ 2^{80} $	yottabyte	`YB`	$ 10^{24} $

Hatırlanması gereken; programlamada, birimlerde ikili sayma sistemi kullanılacaksa IEC, onlu sayma sistemi kullanılacaksa SI kullanılmalıdır.

Eğer dosya boyutları söz konusu ise, boyut hesaplamalarında SI birim sistemi kullanılmış olsa bile 1024 ve katları düşünülerek hesap yapılmalıdır.

Veri Boyutları

Günümüzde donanımların en ufak birim olarak bayt kullandıklarını biliyoruz. Bunun sebebi bilgisayarlar tasarlanırken, İngilizce alfabe kullanılmış olmasıdır. Tüm İngilizce harfleri, sayıları ve sembolleri içeren ASCI kodlaması ilk çıkış noktası olduğundan ve 128 adet farklı içeriği ikili sayma sisteminde temsil etmek gerektiğinden, 8 bit, temel veri boyutu birimi haline gelmiştir.

Aşağıdaki boyutlarda isimlendirmelerde SI birim sistemi kullanılmıştır ancak ikili sayma sistemine göredir. Yani Katsayı 1000 değil 1024'tür. İsimlerde orjinal İngilizce isimler kullanılmıştır. Diğer bir ifade ile IEC ile tek farkları isimlendirmedir.

İsim	Sembol	Bit	B	KB	MB	GB	TB	PB	EB	ZB	YB	RB
Bit	b	`1e0`	`1.25e-1`	`1.220703125e-4`	`1.1920928955078125e-7`	`1.16415321826934814453125e-10`	`1.136868377216160297393798828125e-13`	`1.1102230246251565404236316680908203125e-16`	`1.08420217248550443400745280086994171142578125e-19`	`1.058791184067875423835403125849552452564239501953125e-22`	`1.0339757656912845935892608650874535669572651386260986328125e-25`	`1.00974195868289511092701256356196637398170423693954944610595703125e-28`
Nibble	N	`4e0`	`5e-1`	`4.8828125e-4`	`4.76837158203125e-7`	`4.656612873077392578125e-10`	`4.5474735088646411895751953125e-13`	`4.44089209850062616169452667236328125e-16`	`4.336808689942017736029811203479766845703125e-19`	`4.2351647362715016953416125033982098102569580078125e-22`	`4.13590306276513837435704346034981426782906055450439453125e-25`	`4.038967834731580443708050254247865495926816947758197784423828125e-28`
Byte	B	`8e0`	`1e0`	`9.765625e-4`	`9.5367431640625e-7`	`9.31322574615478515625e-10`	`9.094947017729282379150390625e-13`	`8.8817841970012523233890533447265625e-16`	`8.67361737988403547205962240695953369140625e-19`	`8.470329472543003390683225006796419620513916015625e-22`	`8.2718061255302767487140869206996285356581211090087890625e-25`	`8.07793566946316088741610050849573099185363389551639556884765625e-28`
Kilobyte	KB	`8.192e3`	`1,024`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`1`	`0`
Megabyte	MB	`8.388608e6`	`1,048,576`	`1,024`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`
Gigabyte	GB	`8.589934592e9`	`1,073,741,824`	`1,048,576`	`1,024`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`
Terabyte	TB	`8.796093022208e12`	`1,099,511,627,776`	`1,024`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`
Petabyte	PB	`9.007199254740992e15`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`
Exabyte	EB	`9.223372036854775808e18`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`
Zettabyte	ZB	`9.444732965739290427392e21`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`
Yottabyte	YB	`9.671406556917033397649408e24`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`
Ronnabyte	RB	`9.903520314283042199192993792e27`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`
Quettabyte	QB	`1.0141204801825835211973625643008e31`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`	`0`

Kaynaklar

[https://physics.nist.gov/cuu/Units/binary.html](https://physics.nist.gov/cuu/Units/binary.html)

[https://en.wikipedia.org/wiki/Si_prefix](https://en.wikipedia.org/wiki/Si_prefix)

[https://en.wikipedia.org/wiki/Binary_prefix](https://en.wikipedia.org/wiki/Binary_prefix)

UCH Viki'den alınmıştır. https://wiki.ulascemh.com/doku.php?id=tr:eng:common:notation