====== Toplama ====== {{anchor:addition}} ===== Toplama İşleminin Özellikleri ===== ==== Toplama işleminin değişme özelliği ==== [[tr:math:algebra:number:integers|Tam sayılarla]] toplama işlemi yaparken toplanan sayıların yerleri değiştirildiğinde toplam değişmez. [[tr:math:algebra:number:integers|Tam sayılarda]] toplama işleminin bu özelliğine **değişme özelliği** denir. Başka bir deyişle, herhangi bir ''a'' ve ''b'' sayıları için, $$ a + b = b + a $$ ==== Toplama işleminin birleşme özelliği ==== Üç veya daha fazla [[tr:math:algebra:number:integers|tam sayı]] ile toplama işlemi yaparken öncelikle hangi sayı çiftinin toplandığının işlem sonucuna bir etkisi yoktur. [[tr:math:algebra:number:integers|Tam sayılarda]] toplama işleminin bu özelliğine birleşme özelliği denir. Eğer a, b, c bir [[tr:math:algebra:number:integers|tam sayı]] ise; $$ (a+b) + c = a + (b+c) $$ ==== Toplama işleminin etkisiz (birim) elemanı ==== İlgili işlemin sonucunu değiştirmeyen sayıya **etkisiz eleman** denir. Toplama işleminde bir sayıyı [[tr:math:algebra:number:zero|sıfır]] ile topladığımızda sonuç toplanan sayı olur. Bu yüzden toplama işleminin etkisiz (birim) elemanı [[tr:math:algebra:number:zero|sıfırdır]]. $$ 5 + 0 = 5 $$ $$ 0 + (−98) = −98 $$ ==== Toplama işleminin ters elemanı ==== Bir [[tr:math:algebra:number:integers|tam sayı]] ile toplamı [[tr:math:algebra:number:zero|sıfıra]] eşit olan sayıya o [[tr:math:algebra:number:integers|tam sayının]] toplama işlemine göre tersi denir. Yani toplamları 0 olan iki sayı toplama işlemine göre birbirinin tersidir. \begin{align} 0\text{’ın toplamaya göre tersi }\to 0\text{’dır.} \\ 98\text{’in toplamaya göre tersi} \to −98\text{’dir.} \\ −32\text{’nin toplamaya göre tersi} \to +32\text{’dir.} \\ \end{align} ====== Çıkarma ====== {{anchor:subtraction}} Çıkarma, toplama işleminin tersidir. ===== Çıkarma İşleminin Özellikleri ===== Çıkarma işleminin değişme özelliği yoktur. ====== Çarpma ====== {{anchor:multiplication}} ===== Çarpma İşleminin Özellikleri ===== ==== Çarpma işleminin değişme özelliği ==== Çarpma işleminde çarpanların yerleri değiştirildiğinde sonuç değişmez. Bu özelliğe çarpma işleminin **değişme özelliği** denir. Başka bir deyişle, herhangi bir ''a'' ve ''b'' sayıları için, $$ a \cdot b = b \cdot a $$ ==== Çarpma işleminin birleşme özelliği ==== Üç veya daha fazla [[tr:math:algebra:number:integers|tam sayı]] ile çarpma işlemi yaparken öncelikle hangi sayı çiftinin çarpıldığının işlem sonucuna bir etkisi yoktur. [[tr:math:algebra:number:integers|Tam sayılarda]] çarpma işleminin bu özelliğine birleşme özelliği denir. Eğer a, b, c bir [[tr:math:algebra:number:integers|tam sayı]] ise; $$ (a \cdot b) \cdot c = a \cdot (b \cdot c) $$ ==== Çarpma işleminin etkisiz (birim) elemanı ==== Çarpma işleminde bir sayıyı 1 ile çarptığımızda sonuç çarpılan sayı olur. Bu yüzden çarpma işleminin etkisiz (birim) elemanı 1'dir. $$ 5 \cdot 1 = 5 $$ $$ 1 \cdot (−98) = −98 $$ ==== Çarpma işleminin yutan elemanı ==== Hangi sayı ile işleme girerse kendisini sonuç olarak veren sayıya **yutan eleman** denir. Çarpma işleminde bir sayının [[tr:math:algebra:number:zero|sıfır]] ile çarpımı [[tr:math:algebra:number:zero|sıfıra]] eşittir. Bu yüzden çarpma işleminin yutan elemanı [[tr:math:algebra:number:zero|0]]’dır. ==== Çarpma işleminin toplama ve çıkarma üzerine dağılma özelliği ==== > Çarpma işlemi toplama ve çıkarma üzerine dağılma özelliğine sahiptir. Örnek olarak aşağıda $ -5 . (100 + 2) $ işlemi dağılma özelliği ile çözülmüştür. \begin{align} −5 . ( 100 + 2 ) \\ = (−5 . 100) + (−5 . 2) \\ = (−500) + (−10) \\ = −510 \\ \end{align} ====== Bölme ====== {{anchor:division}} Bölme, çarpma işleminin tersidir. ===== Bölme İşleminin Özellikleri ===== Bölme işleminin değişme özelliği yoktur.